Yenidoğan dönemindeki bebeklere yapılan topuk kanı taraması, son zamanlarda tartışma konusu haline geldi. Bazı ebeveynler, hem bebeklerinin sağlığı hem de toplum sağlığı açısından büyük önem taşıyor olmasına rağmen bebeklerine topuk kanı taraması yaptırmayla ilgili tereddütler yaşayabiliyor. Çakmak Erdem Hastanesi Yenidoğan Sorumlu Hekimi Uzm. Dr. Hafız Mammadov, topuk kanı taramasıyla ilgili anne-babaları bilinçlendirecek önemli bilgiler verdi.
“Geri dönüşü olmayan hastalıklar önceden tespit ediliyor”
Topuk kanı taraması sayesinde birçok genetik, metabolik, nörolojik, endokrinolojik ve bazı mikrobiyolojik hastalıkların erken teşhis edilerek önüne geçilebildiğini vurgulayan Uzm.Dr. Hafız Mammadov, “Topuk kanı ile Fenilketonöri, Konjenital Hipotiroidi, Kistik Fibrozis, Konjenital Adrenal Hiperplazi, Spinal Müsküler Atrofi (SMA) ve Biyotinidaz Eksikliği gibi 6 hastalık taranıyor. Bazı yenidoğan bebekler sağlıklı bir şekilde dünyaya gelmiş gibi görünse de ileride klinik bulgular ortaya çıkabiliyor ve bu klinik bulguların birçoğu geri dönüşümsüzdür. Zeka özürlülüğü, görme ve işitme fonksiyonlarının kaybedilmesi, yürümesinin, konuşmasının geri dönüşümsüz kaybedilmesi gibi Eğer bu hastalıklar topuk kanı sayesinde erken teşhis edilirse, bebekler basit bir tedavi ile sağlıklı bireyler olarak hayatlarına devam edebiliyor. Bu tür hastalıklarla doğan ve teşhis edilemediği için tedavi de uygulanamayan bebeklerin birçoğu çocuk yaşta hayata veda ediyor” dedi.
“Oldukça basit bir işlem”
Topuk kanı taraması için oldukça basit bir yöntem uygulandığını ifade eden Uzm. Dr. Mammadov, uygulanan işlemi şöyle anlattı:
“Bebek en az 6-8 kere annesini emdikten sonra, 24 ve 72’nci saatleri arası ilk topuk kanı alınıyor. Topuğun iç ve dış kısmının biraz kanlanmasından dolayı, steril iğne ucuyla topuk delinerek oradan kan alınıyor. Guthrie kağıdı dediğimiz bir kağıda 5-10 damla kan emdirilerek testler yapılıyor ve Sağlık Bakanlığının tarama programına dahil oluyor. İkinci taraması ise bebeğin 5-15’inci günleri arasında yapılmaktadır.”
“Bebek sağlıklı görünse de birkaç yıl sonra ortaya çıkıyor”
Topuk kanı alınmasının bebeğe herhangi bir zararı bulunmadığının altını çizen Uzm. Dr. Hafız Mammadov, “Bazı ailelerin topuk kanı alınmasına karşı çıkması maalesef sosyal medyada ve internette dolaşan bilgi kirliliğinden ve bilginin doğru kaynağına ulaşılmamasından kaynaklanıyor. Çocuk hekimleri olarak, bu hastalıklardan muzdarip birçok çocukla karşılaşmaktayız. Çocuk sağlıklı şekilde dünyaya gelmişken bazen 2, bazen 5 sene sonra işitme, konuşma, yürüme ve zeka özürlülüğü, durdurulamayan epileptik nöbetler ortaya çıkabiliyor. Bu hastalıkların birçoğunu sadece erken yaşta engellemek mümkün oluyor. Hastalık gözden kaçarsa klinik semptomlar ortaya çıktıktan sonra uygulanan tedavide hastalığı sadece durdurabiliriz. Ancak birçok fonksiyon kaybedilmiş oluyor ve düzeltilemiyor. Normal bir çocuk engelli duruma geliyor. Topuk kanı testinin yapılmaması bir nevi çocuk istismarına girer de diyebiliriz” diyerek ebeveynlere uyarılarda bulundu.
Akraba evliliğinden doğan çocuklar için büyük önem arz ediyor
Ailelerin tereddüt yaşamaması, bilim insanlarına, doktorlara ve Sağlık Bakanlığı’nın tarama programına güvenmesi gerektiğini belirten Uzm. Dr. Hafız Mammadov, özellikle akraba evlilikleri sonucu çocuklarda meydana gelecek hastalıkların önlenmesi için topuk kanı alınmasının ne denli önemli olduğunu vurguladı.
Çakmak Erdem Hastanesi Yenidoğan Sorumlu Hekimi Uzm. Dr. Mammadov, “Türkiye’de akraba evliliği yüzde 25’lerde, doğu illerde daha da fazla oluyor. Bu gibi riskli bölgelerde testin taptırılması özellikle önem arz ediyor. Topuk kanı taramasının hem aileler hem de çocuklar için çok büyük faydası var. Her gün binlerce çocuğa bu test uygulanıyor. Herhangi bir zararı yok. Bazı hastalıklar tespit ediliyor ve erken teşhis sayesinde çocuklar tamamen sağlığına kavuşuyor. Tarama programı yapılmadığında hastalıkların ağır durumlarını da görmüş bir hekim olarak topuk kanı testinin yapılmasının çok önemli olduğunu söyleyebilirim” diyerek sözlerini sonlandırdı.
Elif Kızılçay
