İstanbul Kalkınma Ajansı (İSTKA) ve OAU Legal işbirliğiyle hazırlanan "Startuplar ve Regülasyon: Türkiye Perspektifi" başlıklı rapor, Türkiye’deki startup ekosisteminin karşılaştığı güncel regülasyon sorunlarını ortaya koyarak, çözüm odaklı düzenleyici yaklaşımları kamuoyuyla paylaştı. Raporda, inovasyonun ve girişimciliğin öncüsü olan startupların, mevcut yasal çerçeve içinde karşılaştığı engellerin yanı sıra, bu alanların geliştirilmesine yönelik somut öneriler yer aldı.
Dijital dönüşümün ekonomik ve toplumsal yapıları dönüştürdüğü günümüzde, startuplar ülke ekonomilerine ciddi katkılar sağlıyor. Ancak, fikir aşamasından ölçeklenmeye kadar her adımda regülasyonlarla karşı karşıya kalan girişimler için mevcut düzenlemeler kimi zaman destekleyici olurken, kimi zaman da büyümenin önünde bir engel oluşturabiliyor. Rapor, hazırlanma sürecinde yerel ve uluslararası literatür taraması, startup kurucuları ve ekosistem paydaşlarıyla yapılan birebir görüşmeler ve çevrim içi anketlerle yürütülen kapsamlı bir saha araştırmasıyla oluşturuldu. Bu çalışmalar neticesinde Türkiye’deki regülasyonların startup ekosistemi üzerindeki etkileri derinlemesine analiz edildi.
İstanbul Kalkınma Ajansı Genel Sekreteri Dr. Ziya Taşkent ise konuyla ilgili, "Bu rapor, Türkiye’deki dinamik startup ekosisteminin potansiyelini tam olarak ortaya çıkarabilmesi için regülasyon alanında atılması gereken adımlara ışık tutuyor. Startupların karşılaştığı engelleri anlayarak ve çağdaş düzenleyici araçları benimseyerek, ülkemizin inovasyon kapasitesini artırabilir ve uluslararası yatırımcılar için daha cazip bir merkez haline gelebiliriz" dedi.
Raporda öne çıkan bulgular ise şöyle:
Regülasyonların etki alanlarının startuplar; kuruluş, operasyon, yatırım süreçleri, finansman, vergi, teşvikler, lisanslama, fikri mülkiyet ve iş hukuku gibi birçok alanda regülasyonlara tabi durumda olduğu belirtildi.
Raporda karşılaşılan zorluklara da değildi. Raporda ağır lisans ve uyum gereklilikleri, geleneksel düzenlemelerin yeni teknolojilere uyumsuzluğu, yasal belirsizlikler, bürokratik yükler ve öngörülemeyen vergi yükümlülükleri, startupların inovasyon ve büyüme süreçlerini olumsuz etkilediğine yer verildi.
Türkiye’ye özgü sorunların ise özellikle vergi mevzuatındaki karmaşıklık ve sık değişiklikler, yatırım ve finansman araçlarının yetersizliği (SAFE, C-note vb.), döviz kontrolleri, Türk Ticaret Kanunu’nun esnek olmaması, lisans ve uyum süreçlerindeki zorluklar (örneğin KVKK), teşvik başvurularında bürokrasi ve esnek çalışma modelleri ile yabancı yetenek istihdamına ilişkin sınırlamaların öne çıkan başlıca sorunlar arasında olduğu ifade edildi.
İnovasyon dostu regülasyon yaklaşımlar ve çözüm önerilerinde ise raporun yalnızca mevcut sorunları tespit etmekle kalmayıp, aynı zamanda çözüm önerileri de sunduğuna yer verildi. Bu öneriler arasında startuplara özel teşviklerin geliştirilmesi, bürokrasinin azaltılması ve esneklik sağlanması, regülasyonlarda muafiyetler ve kademeli düzenleme yaklaşımları, deneme alanları (sandbox) oluşturulması, ekosistemle iş birliği içinde, istikrarlı ve öngörülebilir bir yasal çerçevenin inşa edilmesi yer aldı. Ayrıca, uluslararası iyi uygulama örneklerinden yola çıkarak Türkiye için önerilen regülasyon modelleri arasında startuplara özel mevzuat ve statü tanımlanması, regülatif sandbox uygulamaları, elektronik oturma izni ve startup vizesi, regülasyon ve denetim teknolojilerinin (RegTech/SupTech) yaygınlaştırılması, kamuda dijital dönüşümün hızlandırılması başlıkları dikkat çekti.
