2. Dünya Savaşı’nın son perdesinde, tarihin akışını değiştiren dünyanın ilk nükleer saldırıları 73. yılında anılırken, saldırıların hedefi olan Japonya’da ve yaşananlara tanıklık eden dünya kamuoyunda acılar hala taze. Kimilerine göre Japonya’nın Amerika’yı kalbinden vurduğu "Pearl Harbour" saldırısının rövanşı; kimilerine göre ise gövde gösterisi olarak yorumlanan atom bombası saldırıları dünya tarihinde onarılmaz izler bıraktı.
SÜRECİN ÖNCESİ
Amerika’nın Japonya’ya karşı nükleer silaha ilk kez başvurmasıyla sonlanan süreç, Japonya’nın savaştan çekilmeyi reddetmesiyle başladı. Japonya 10 Temmuz 1945’te Almanya’nın Potsdam kentinde müttefiklerin o dönemki liderleri; ABD Başkanı Harry Truman, Sovyet lider Josef Stalin ve İngiltere Başbakanı Churchill’in de katıldığı toplantıya Soyvetler aracılığı ile bir elçi göndermek istedi, ancak müttefikler bunu reddetti. 2 hafta sonra, 26 Temmuz 1945’te bu kez müttefiklerden Japonya’ya gelen "savaşı sonlandırma" çağrısı da Japonya tarafından reddedildi. Yaklaşık 10 gün kadar sonra Japonya’ya atom bombaları ile saldırı düzenlendi.
JAPONYA’NIN KALBİNE İLK HANÇER: HIROŞIMA
Tarihler 12 Nisan 1945’i gösterdiğinde, Franklin Delano Roosevelt öldü ve yerine Devlet Başkanlığı’na Harry Truman geldi. Truman, zaman kaybetmeden atom bombasının atılması için gerekli süreci başlattı. 27 Nisan 1945’te düzenlenen Hedef Tetkik Komitesi’nin ilk toplantısında 17 bölge incelemeye alınmak üzere seçildi. 1945 Mayısı itibariyle, olası nükleer saldırı hedefleri arasında olan 4 kente hava saldırıları sonlandırılarak, savaştan kaçan Japon halkın asıl hedef olacak şehirlere göç etmesi sağlandı. 14 Haziran 1945’te Tokyo ve Yokohama hedef şehir adaylarından düşürülerek yerine Nagasaki seçildi. Yapılan seçimde coğrafi, askeri, iklimsel ve demografik birçok etken rol oynadı. 6 Ağustos 1945 Pazartesi saat 08.15’te Uranyum-235 tipi atom bombası "Little Boy"u (Küçük Oğlan) taşıyan "Enola Gay" adlı uçak, Hiroşima semalarına ulaştı. Atom bombasını taşıyan uçaktan önce Hiroşima semalarına gözlem amacıyla gelen "Straight Flush" adlı uçak Japon Hava Kuvvetleri tarafından fark edilse de, "Enola Gay" Hiroşima hava sahasında ciddi yol kat etti. Saatler 8.13’ü gösterdiğinde atom bombası "Küçük Oğlan"ı taşıyan "Ebola Gay" Japon Hava Kuvvetleri tarafından fark edildiğini anladı ve vakit kaybetmeden düğmeye bastı. 6 Ağustos 1945 saat 8.15’te Hiroşima’ya bırakılan "Küçük Oğlan", 43 saniye sonra 8.16’da yeryüzüne 600 metre mesafede patladı. 140 bin kişinin hayatını kaybettiği Hiroşima saldırı, dolaylı olarak yüzbinlerce insanın yaralanmasına ve radyasyon kaynaklı hastalıklara maruz kalmasına neden oldu.
ŞİŞMAN ADAM
Japonya, atılan ilk atom bombası "Küçük Oğlan"ın oluşturduğu şoku henüz atlatamamışken, tarihler 9 Ağustos 1945’i gösterdiğinde bu kez "Şişman Adam"ın oluşturduğu yıkımla yüz yüze geldi. 9 Ağustos 1945’te sabaha karşı 03.47’de, ABD hava kuvvetlerinin B-29 tipi bombardıman uçağı Bockscar Tinian adasından havalandı ve "Centerboard II" adı verilen ikinci bir atom bombasını bir Japon şehrine atma görevi başlamış oldu. Uçağın taşıdığı bombanın üzerinde Amerikan askerleri tarafından yazılan "Size bir hediye daha" ve "Hirohito’ya ikinci öpücük" notları da vardı. 5 tonluk bombayı taşıyabilmesi için tüm ekipmanı sökülen Bockscar adlı uçak, atom bombasının gücünü ölçmesi için görevlendirilen "Mükemmel Artist" ve görüntüleme görevi verilen "Büyük Kokuşuk" ile gökyüzünde buluşmayı hedeflediyse de, işler yolunda gitmedi. 50 dakikalık bekleyişin ardından "Büyük Kokuşuk" adlı görüntüleme uçağıyla buluşamayan iki uçak, Kokura şehrine doğru yola çıktı.
HEDEF JAPONYA’NIN SİLAH DEPOSU
178 bin nüfuslu şehir, ABD ordusunun komutanları tarafından ’Japonya’nın en büyük silah depolarından birisi’ olarak tanımlanıyordu. Bockscar mürettebatına verilen emirlerde kesinlikle radar sistemini kullanmadan, hedefi gördükten sonra bombanın bırakılması yönündeydi. Bu emrin gerekçesi, o dönemde radar sistemlerinin büyük sapmalara neden olmasından kaynaklanıyordu. Bockscar sabah 10.45’te Kokura’ya ulaştığında kentteki askeri yapıların üzerinde büyük bir sis bulutu olduğunu gördü. Nedeni hala belli olmayan bu sis bulutu Kokura’daki hedeflerin vurulmasını neredeyse imkansız hale getiriyordu ve bu durum belki de saldırının kaderini etkileyecekti.
TALİHSİZ ŞEHİR NAGASAKI
"Şişman Adam"ı Kokura’ya atamayan Amerikan uçağı, daha önce 17 olası hedeften biri olarak belirlenen fakat ardından hedefler arasından çıkarılan Nagasaki’ye yöneldi. Her ne kadar Nagasaki’de büyük bir liman ve Japon donanması için torpidolar imal eden tesisler olsa da kentte aynı zamanda ABD’li savaş esirlerinin tutulduğu bir kamp da yer alıyordu. Fakat bu, şehrin kaderini değiştirmeye yetmedi. 11.50’de 8 saatlik uçuşun ardından Nagasaki’ye ulaşan Bockscar, 2 saatten az yakıtının kaldığını da göz önüne alarak düğmeye bastı. Şehrin üzerinde bulutlar olmasına rağmen, mürettebat, bulutların izin verdiği aralıklardan Mitsubishi silah fabrikasını gördü. "Şişman adam" 12’yi 2 dakika geçe Nagasaki’ye düştü. On binlerce kişinin öldüğü saldırının ardından, 10 Ağustos 1945’te Japonya teslim olduğunu açıkladı.
SALDIRILARIN ETKİLERİ
Amerika tarafından gerçekleştirilen saldırılarda tam kayıp her ne kadar bilinemese de, 200 bin civarında insanın direkt olarak hayatını kaybetmesine; binlerce insanın da nükleer kaynaklı hastalıklara maruz kalmasına neden oldu. Ağustos ayının sonlarına doğru Truman günlüğünde "Atom bombası askerlere, askeri tesislere ya da donanmalara yönelik olarak kullanılmalı. Sivillere, kadınlara ve çocuklara karşı değil" yazıyordu. Truman’ın Ticaret Bakanı Henry Wallace da günlüğünde Başkan Truman’ın ’büyük bir vicdan azabı’ çektiğini ifade ediyordu: "100 bin insanı bir anda öldürme fikrine katlanamıyordu. Sürekli kendi kendisine ’onca çocuk’ diyordu"
Nagasaki’den bir gün sonra Truman atom bombasının kullanımına dair ilk kararını açıkladı: "Başkanın doğrudan izni olmadan hiçbir atom bombası kullanılmayacak"
9 Ağustos 1945’ten bu yana savaşlarda bir daha atom bombası kullanılmadı.
ACILAR HALA TAZE
Amerika’nın nükleer saldırıları ardından büyük darbe alan Japonya’da acılar halen tazeliğini koruyor. 2. Dünya Savaşı’nın ardından kültürel ve politik anlamda büyük değişim yaşayan ülkede, kurbanlar her yıl anılıyor. Hiroşima, 6 Ağustos 1945ten sonra, bir “barış şehri” olarak yeniden inşa edildi. Bombanın yıktığı alanda, ayakta kalan ilk bina “Hiroşima Barış Anıtı” olarak seçildi. Her yıl Hiroşima’da yaşamını yitirenler için anma töreni düzenleniyor. Bombanın düştüğü yer yakınında kurulan Barış Parkı’nda binlerce insan bir araya gelerek, bombalamada yaşamını yitirenlerin anısına saygı duruşunda bulunuyor. Nagasaki’de de her yıl anma etkinlikleri gerçekleştiriliyor.
Burak Ersoy
