İçişleri Bakanlığı, 81 il valiliğine “Dinamik Denetim Süreci” konulu genelge bir gönderdi. Genelgede kontrollü normalleşme dönemi olarak tanımlanan bu sürece dair temel usul ve esasların Sağlık Bakanlığı ve Koronavirüs Bilim Kurulunun tavsiyeleri göz önünde bulundurularak 1 Mart günü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında toplanan Kabine’de belirlendiği hatırlatıldı. Bu doğrultuda Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen kriterlere göre illeinr 4 ayrı risk grubuna (düşük, orta, yüksek, çok yüksek) ayrılarak salgınla mücadeledeki tedbir seviyelerinin risk gruplarına göre belirlendiği ifade edildi. Risk grubuna göre il bazında tedbirlerin uygulanacağı kontrollü normalleşme döneminin sürdürülebilirliği ve bir an evvel tam anlamıyla normalleşmenin sağlanması için temizlik, maske, mesafe prensiplerinin yanı sıra hayatın her alanını kapsayacak şekilde belirlenen kurallara toplumun tüm kesimlerince uyulmasının önemi kadar denetim faaliyetlerinin etkinliği ve sürekliliğinin büyük bir etken olarak görüldüğü vurgulandı.
Genelgeye göre yeni süreçte kolluk kuvvetleri vasıtasıyla yürütülen denetim faaliyetlerinde kamu kurum ve kuruluşları, yerel yönetimler ve meslek odalarının desteği sağlanacak. Vali ve kaymakamlarca her bir il/ilçe müdürünün başkanlığında kolluk ve diğer kamu personelinden oluşan genel denetim ekipleri oluşturulacak, bu ekiplerin düzenli olarak her gün sahada denetim yapması sağlanacak. İl/İlçe salgın denetim merkezleri bünyesinde bulunan İşyeri Denetim Ekipleri ve Mahalle Denetim Ekiplerine, belediye/il özel idaresi, meslek odaları, iş güvenliği uzmanlığı sertifikasına sahip kamu personeli ile Tarım ve Orman Bakanlığı gıda denetmenlerinden oluşturulan yeni ekipler dahil edilecek. İl ve ilçelerde bulunan meslek odaları veya bunlara bağlı alt odalar üyelerinden yeteri kadar denetim ekibi oluşturulacak, bu ekipler haftada en az bir kez il/ilçe sınırları içerisindeki üyelerinin iş yerlerini denetleyecek.
Dinamik denetim sürecinde kolluk birimleri ve denetim ekipleri, denetimlerde rehberlik edici faaliyette bulunacak, vatandaşlar ve iş yerleri önce kurallara uymaya davet edilecek, aykırılıklarda ısrar ve tekerrür edici tutum ve davranışlarla karşılaşılması halinde faaliyetten geçici men edilmesi dahil gerekli idari işlem tesis edilecek. Dinamik denetim faaliyetlerine vatandaşların etkin katılımını sağlamak için Sağlık Bakanlığı Hayat Eve Sığar (HES) uygulamasındaki ihbar hattının bilinirliği arttırılacak, ihbarlar bu hat üzerinden yapılacak. Yeni süreçte kent güvenlik yönetim sistemleri ve kameralardan elde edilen görüntülerden yararlanılarak, kamera kayıtlarında tedbirlere aykırı uygulamaların tespit edilmesi durumunda da yaptırım uygulanabilecek.
Valiler ve kaymakamlarca mahalli idare birimleri, ilgili meslek odaları başkanları ve sivil toplum kuruluşları, organize sanayi bölgesi yetkilileri/temsilcileri ile toplantı yapılarak, kontrollü normalleşme döneminde sürece verecekleri katkının önemi anlatılacak. Valilerce illerinde salgının seyrini etkileyen (olumlu-olumsuz) her türlü faktör analiz edilecek ve bu faktörlere yönelik alınması gereken tedbirler ile yürütülen faaliyetlerin yer alacağı İl Salgın Risk Azaltma Planı (SARAP) ivedilikle hazırlanarak, İl Pandemi ve Hıfzıssıhha Kurulları ile paylaşılacak. Kontrollü normalleşme sürecinin kuralları yeni anons metni ile kolluk/zabıta araçlarının sesli duyuru sistemleri ile radyolardan sık sık vatandaşlara hatırlatılacak.
Yeni süreç yarın başlıyor
Genelgede 4 Mart Perşembe gününden itibaren yeni ve yoğunlaştırılmış bir süreçle ülke genelinde denetim seferberliği başlatılacağının altı çizilerek, yeni dinamik denetim sürecinin temel usul ve esasları şu şekilde sıralandı:
“Denetim faaliyetlerine tüm kamu kurum ve kuruluşlarının, yerel yönetimlerin ve meslek odalarının azami seviyede destek (personel, araç, malzeme vb.) vermesi sağlanacak. Bu denetimlerde teknolojik imkânlardan üst düzeyde istifade etmek suretiyle denetimlerin etkinliği ve kapasitesi artırılacak. Vali ve kaymakamlarca, her bir il/ilçe müdürünün (milli eğitim müdürü, tarım ve orman müdürü, gençlik ve spor müdürü,defterdar/malmüdürü vb.) başkanlığında kolluk ve diğer kamu personelinden oluşan genel denetim ekipleri teşekkül ettirilecek. Bu ekiplerin vali, vali yardımcısı, kaymakamlar ve il/ilçe müdürlerinin başkanlığında düzenli olarak her gün sahada denetim yapması sağlanacak.”
“Denetim ekiplerine belediye/İl Özel İdaresi, meslek odaları, gıda denetimleri dahil edilecek”
İl/İlçe Salgın Denetim Merkezleri bünyesinde bulunan işyeri denetim ekipleri ve mahalle denetim ekiplerine belediye/İl Özel İdaresi, meslek odaları, iş güvenliği uzmanlığı sertifikasına sahip kamu personeli ile Tarım ve Orman Bakanlığı gıda denetmenlerinden oluşturulan yeni denetim ekipleri dahil edilecek ve dinamik denetim modeli uygulanacak. Her bir belediyede bulunan zabıta personelinden (her bir ekip asgari üç zabıta personelinden) oluşacak şekilde yeteri kadar denetim ekibi oluşturularak, “Belediye Denetim Ekibi” olarak İSDEM bünyesine dahil edilecek. Aynı zamanda İl Özel İdareleri personelinden (her bir ekip asgari üç personelden) oluşacak şekilde ve her bir ilçeye asgari bir ekip düşecek şekilde ekipler oluşturularak, “İl Özel İdaresi Denetim Ekibi” olarak İSDEM bünyesine dahil edilecek. Belediye zabıtası ve İl Özel İdaresi personelinden oluşturulan ekipler sorumluluk sahasında bulunan bütün işyerlerini haftalık olarak denetleyecek ve İSDEM’e raporlayacak.
Ekipler salgınla mücadele tedbirlerine uyumun temin edilmesi için bilinçlendirme faaliyetleri yürütecek. Tespit edilen aksaklıklar konusunda mevzuatlarına göre işlem tesis edecek ve salgınla mücadele tedbirlerine aykırı uygulamaların tespiti halinde 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu gereğince yaptırım uygulanması için mülki idare amirine bildirimde bulunacak. İl ve ilçelerde bulunan meslek odaları veya bunlara bağlı alt odalar bünyesinde üyelerinin denetimi amacıyla yeteri kadar denetim ekibi oluşturulacak ve “Oda Denetim Ekibi” olarak İSDEM bünyesine dahil edilecek. Meslek odaları denetim ekipleri hafta en az bir kez il/ilçe sınırları içerisindeki üyelerinin işyerlerini denetleyerek gerekli rehberlik faaliyetlerini yürütecek ve aykırı tedbirlerde oda mevzuatı çerçevesinde işlem tesis ederek yapılan denetimleri İSDEM’e haftalık olarak raporlayacak.
Valilik ve kaymakamlıklar tarafından iş güvenliği uzmanlığı sertifikasını haiz kamu personelinden ekipler oluşturularak, bu ekipler aracılığıyla il/ilçelerde kanun kapsamında olan veya olmayan tüm işyerlerinin salgınla mücadele tedbirlerine uyumunu sağlamaya yönelik bilinçlendirme çalışmaları yürütülecek ve salgınla mücadele tedbirlerine aykırı uygulamaların tespiti halinde 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu gereğince yaptırım uygulanması için mülki idare amirine bildirimde bulunacak.
“Gıda üretim gıda üretim ve satış yerleri için gıda denetmenleri oluşturulacak”
Tarım ve Orman Bakanlığının il ve ilçe teşkilatlarında görev yapan gıda denetmenlerinden ekipler oluşturularak, bu ekipler aracılığıyla il/ilçedeki gıda üretim ve satış yerleri salgınla mücadele tedbirlerine uyum yönünden denetlenecek, tespit edilen hususlara ilişkin olarak mevzuatında öngörülen yaptırımlar uygulanacak ve salgınla mücadele tedbirlerine aykırı uygulamaların tespiti halinde 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu gereğince yaptırım uygulanması için mülki idare amirine bildirimde bulunulacak.
“Denetimlerde kent güvenlik yönetim sistemleri kameraları kullanılacak”
Dinamik denetim faaliyetlerinde kent güvenlik yönetim sistemleri ve kameralardan elde edilen görüntü kayıtlarından azami şekilde istifade edilecek, kamera kayıtları incelenerek tedbirlere aykırı uygulamaların görüntülerden tespit edilmesi durumunda da yaptırım uygulanabilecek. Dinamik denetim faaliyetlerine vatandaşların etkin katımının sağlanması amacıyla Sağlık Bakanlığı Hayat Eve Sığar (HES) uygulamasındaki ihbar hattının bilinirliği noktasında gerekli farkındalık çalışmalarına ağırlık verilecek ve vatandaşların ihbarları üzerine yapılan denetim sayılarının toplam denetimler içindeki payının artırılması sağlanacak. Hayat Eve Sığar (HES) uygulaması ile İl/İlçe Salgın Denetim Merkezi (İSDEM) yazılımı entegrasyonu sayesinde anlık olarak denetim ekiplerine ulaşan ihbarların yerinde kontrolü vakit kaybetmeksizin yapılacak.
Çok yüksek risk grubu dışındaki illerde yüzde 50 kapasite sınırlamasına uygun şekilde müşteri kabulüne izin verilen yeme-içme yerleri, kafe, kahvehane, kıraathane, çay bahçesi, dernek lokalleri, bilardo salonu, internet kafe vb. işyerleri ile nikah/düğün salonlarının, mevcut yerleşimin oturma düzeni planına uygun olup olmadığı, masalar arası mesafe şartlarına ve kapasite sınırlamasına uyulup uyulmadığı hususları başta olmak üzere bu işyerlerinin belirlenen kurallar çerçevesinde faaliyet gösterip göstermediğinin haftada en az bir kez olacak şekilde denetlenmesi sağlanacak. Çok yüksek risk grubu dışındaki illerimizde kişi başına ayrılacak asgari metrekare şartı ve sınırlandırılmış katılımcı sayısı (azami 300 kişi) ile sivil toplum kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve bunların üst kuruluşları ile birlikler ve kooperatifler tarafından düzenlenecek genel kurul dahil kişilerin bir araya gelmesine neden olan her türlü etkinliklerinde; belirlenen kurallar ile kısıtlamalara uygunluğun denetlenmesi için mümkün olduğunca en az bir kamu personelinin görevlendirilmesi sağlanacak ve kurallara uyulmadığı tespit edilen etkinliklerle ilgili tutanak tanzim edilerek idari yaptırım uygulanması için gerekli bildirimde bulunulacak. Konaklama tesislerine dair daha önceki genelgeler ile ağlık Bakanlığı Salgın Yönetimi ve Çalışma Rehberinde belirlenen kuralların sıkı sıkıya takibi sağlanacak, müzik (canlı müzik dahil) yayını ve eğlence düzenlenmesine dair kısıtlamaların uygulanmasına dinamik denetim modeli sürecinde de devam edilecek.
“Kontrollü normalleşmenin kuralları anonslar ve duyurular ile sık sık vatandaşlara hatırlatılacak”
Kontrollü normalleşme döneminde kurallara uymanın her zamankinden daha önemli olduğunun vatandaşlara hatırlatılması için anons ve duyurular etkili şekilde yapılmaya devam edilecek. Bu çerçevede gerek belediyelerin, il özel idarelerin ve kolluk/zabıta araçlarının sesli duyuru sistemleri ile camilerden yapılan anonslar gerekse diğer iletişim yollarıyla (televizyon, radyo, gazete, sosyal medya gibi) yapılan paylaşımlar vasıtasıyla vatandaşlarımıza maske, mesafe, temizlik temel prensipleri başta olmak üzere kurallara uymanın toplumsal bir sorumluluk olduğu sık sık hatırlatılacak. Bu amaçla aşağıdaki duyuru metninin yukarıda belirtilen vasıtalarla anons edilmesi sağlanmalıdır; 'Kıymetli vatandaşlarımız, salgın nedeniyle kontrollü normalleşme dönemindeyiz. Hayatımızın her alanının normalleşmesi için tüm kurallara uymalıyız. Sağlığımız için hepimiz birbirimize karşı sorumluyuz. İnşallah birlikte başaracağız.'
Dinamik denetim sürecinde kolluk birimleri ve denetim ekipleri tarafından yürütülecek denetim faaliyetlerinin esasını rehberlik edici fonksiyon oluşturacak olup vatandaşlarımız ve işyerleri için kurallara uymaya/sorumlu davranmaya davet eden bir yaklaşım sergilenecek. Denetim faaliyetleri sırasında kurallara aykırılıklarda ısrar, tekerrür, kuralların esaslı ihlali gibi suiistimal edici tutum ve davranışlarla karşılaşılması halinde ise faaliyetten geçici men edilmesi dahil gerekli idari işlem tesisinden imtina edilmeyecek.
Bu esaslar çerçevesinde tüm il ve ilçelerde vali ve kaymakamların koordinesinde 4 Mart Perşembe günü toplam 260 bin denetim personelinin (il bazlı denetim personeli dağılımı EK-1’de gösterilmektedir) katılımıyla yoğunlaştırılmış dinamik denetim faaliyetleri başlatılacak. Denetim çalışmaları sonucunda yürütülen faaliyetlere dair veriler İSDEM’e anlık olarak girilecek ve sonuçlar İSDEM yazılımı üzerinden ilçe, il ve ülke geneli bakımından analiz edilecek. 4 Mart 2021 tarihinden sonra da salgınla mücadelede alınan tedbirlerin denetlenmesine yönelik çalışmalarda denetimin sürekliliği, planlı icrası ve konu/faaliyet bazlı gerçekleştirilmesi ilkelerine uygun olarak hareket edilecek. Bu kapsamda dinamik denetim faaliyetlerinin 7/24 esasına göre süreklilik taşıyacak şeklinde uygulanması önemlidir. Vali ve kaymakamlarca denetim faaliyetleri haftalık ve konu/faaliyet bazlı (işyerlerinin faaliyet alanlarına ya da mekânsal farklılıklara göre) olacak şekilde planlanacak ve bu planlamalar doğrultusunda denetim ekipleri görevlendirilecek. Aynı zamanda denetim faaliyetlerinin kamuoyundaki görünürlüğü ve özellikle il ve ilçedeki ilgili meslek odalarının denetim faaliyetlerine katılımı hususları da ihmal edilmeyecek.
Valiler ve kaymakamlarca mahalli idare birimleri, ilgili meslek odaları başkanları ve sivil toplum kuruluşları, organize sanayi bölgesi yetkilileri/temsilcileri ile acilen toplantı yapılarak, kontrollü normalleşme döneminin sürekliliğinin sağlanması bakımından sürece verecekleri katkının önemi anlatılacak. Bu kurum ve kuruluşların sahada gerçekleştirecekleri rehberlik edici ve otokontrolü sağlayacak faaliyetlerin salgınla mücadelede kalıcı başarının tesisindeki önemine binaen bu toplantıların belirli periyodlarla tekrarlanması da sağlanacak.
Valiler bulundukları il özelinde "İl Salgın Risk Azaltma Planı" hazırlayacak
Valilere illerinde salgının seyrini etkileyen (olumlu-olumsuz) her türlü faktörün (ilçeler arası farklılıklar, il nüfusunun yaş ortalaması, il dışından kaynaklı sorunlar vb. il bazlı özel sebepler) analiz edileceği ve bu faktörlere yönelik alınan/alınması gereken tedbirler ile yürütülen/yürütülecek olan faaliyetlerin yer alacağı İl Salgın Risk Azaltma Planı (SARAP) ivedilikle hazırlanacak. Hazırlanan İl Salgın Azaltma Planı (SARAP), İl Pandemi Kurulu, Hıfzıssıhha Kurulu ve 13. maddede belirtilen kurul toplantılarında paylaşılacak ve bir örneği de Bakanlık tarafından gönderilecek.
Vali ve kaymakamlıklarca dinamik denetim sürecine dair gerekli planlama ve koordinasyonun sağlanarak uygulamada herhangi bir aksamaya mahal verilmeyeceği bildirildi.
Engin Yağcı
