Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) verilerine göre, 2018 yıl sonu itibarıyla İHA kullanıcı sayısı 35 bin 366’ya, İHA sayısı ise 27 bin 439’a ulaştı. Yaşar Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Sami Aksoy, izinsiz veya kayıtsız, tescil olmadan drone uçurmanın cezasının oldukça yüksek olduğuna dikkat çekerek uyarılarda bulundu. Aksoy, “Günümüzde dronelerin maliyeti çok düşük olsa da başta özel hayatın gizliliğine dikkat edilmeli, ayrıca 5 yılı bulabilen hapis ve 14 bin 705 lirayı bulan yüksek para cezalarından korunmak için tedbirli davranılmalı” dedi.
Medyadan kargo taşımacılığına, sağlıktan askeri amaçlı kullanıma kadar hayatımızın hemen her alanında hızla yer almaya başlayan dronelar, daha çok hobi amaçlı kullanılsa da kullanımları için belli kurallara uymak ve izinleri almak gerekiyor. Ülkemizde de ağırlıklarına göre sınıflandırılan droneleri kaydetmeden, uçuş izni almadan uçurmanın cezası büyük. Taşıma hukuku alanındaki çalışmalarıyla bilinen Yaşar Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Sami Aksoy, sayısı her geçen gün artan dronelerle ilgili ülkemizdeki yasal düzenlemeler ile ilgili bilgi verdi.
3 gün içinde kayıt zorunlu
Türk Sivil Havacılık Kanununun 144. maddesinin İHA’lara ayrıldığını, ancak esas hükümlerin İHA Sistemleri Talimatı içerisinde olduğunu belirten Aksoy, “Öncelikle azami kalkış ağırlığı 500 gramdan hafif araçlar hem talimatın kapsamı dışındadır hem de bu araçlar için tescil söz konusu değildir. Talimata göre 500 gram-4 kilo kalkış ağırlığındaki insansız hava araçları İHAO, 4 kilo-25 kilo İHA1, 25 kilo-150 kilo arasındakiler ise İHA2 olarak sınıflandırılmış durumda. İHA0 ve İHA1 kategorisindeki hava araçlarının SHGM tarafından oluşturulan elektronik sisteme kaydı gerekiyor. Kayıt zorunluluğu hem ithal eden satıcılar hem de hava aracını bireysel olarak satın alanlar için geçerli. Ayrıca bireysel olarak yurt dışından getirilen veya yurt içinde devir alınan 500 gram üzerindeki aracın 3 gün içinde sisteme kaydettirilmemesi halinde 7 bin 353 TL para cezası kesileceği açıkça hükme bağlanmış durumda” diye konuştu.
“İHA2 pilot lisansı düzenlenmesi şart”
Hukukumuzda İHA0 ile İHA1 uçuracak kişiler için SHGM tarafından herhangi bir lisans düzenlenmediğini ifade eden Aksoy, şu bilgileri paylaştı:
"Ancak söz konusu kişiler, oluşturulan internet tabanlı kayıt sistemine kayıt olmak zorunda. İHA0 sınıfı pilotlar en az 12 yaşında ve İHA1 sınıfı pilotlar en az 15 yaşında olmalı. İHA2 ve İHA3 sınıfındaki araçların ise SHGM tarafından hava aracı siciline kayıt edilerek tescil işareti alması gerekiyor. Hatta bu sınıftaki araçlar için sorumluluk sigortası yaptırma zorunluluğu da mevcut. Daha hafif araçlardan farklı olarak, İHA2 sınıfındaki aracı kullanacak pilot için Genel Müdürlük tarafından 3 yıl süreli İHA2 pilot lisansı düzenlenmesi şarttır.”
Yüksek cezalarla karşılaşabilirsiniz
Ağırlığı, hangi amaçlar kullanıldığı fark etmeksizin insansız hava araçlarına dair cezaların azımsanmayacak derecede yüksek olduğunu belirten Dr. Sami Aksoy, “Örneğin, 2019 yılı rakamlarına göre, insansız hava araçları ile izinsiz veya kayıtsız uçuş gerçekleştirilmesinin cezası 8 bin 498 TL’dir. Bu nedenle özellikle İHA0 satın alacakların buna dikkat etmesi gerekiyor. İdari para cezalarına dair Yönetmelikte, özel hayatın gizliliğinin ihlal edilmesinin cezası ise 2 bin 124TL olarak belirlenmiş. Ancak bu rakamın idari para cezası olduğu hatırlatılmalı. Nitekim mağdurların mahkemeler huzurunda tazminat talep hakkı bundan hariç. Ayrıca, Türk Ceza Kanununun 134. maddesinde de kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimsenin, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı, gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde verilecek ceza bir kat artırılacağı ifade edilmiş” dedi.
Para cezası 14 bin TL’yi geçiyor
Dronelar ile havalimanları yakınlarında uçuş yapıldığını da hatırlatan Sami Aksoy, “Bu hususta irtifaya bağlı olmaksızın havalimanlarında en yakında bulunan pistin kenarından 9 kilometre mesafeden daha yakın sahada uçuşun yasak olduğu, aksi takdirde hangi sınıfta olursa olsun drone kullanan kişinin ağır para cezasıyla karşılaşabileceği unutulmamalı. Zira Türk Sivil Havacılık Kanununun 144. maddesinde, Ulaştırma Bakanlığı veya mülki idare amirlerince belirlenen alanlar dışında insansız hava aracı uçuran kişilere 14 bin 705 Türk Lirası'na kadar idari para cezası uygulanabileceği ifade edilmiş” ifadelerini kullandı.
Hapis cezası
2565 Sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanununu da hatırlatan Aksoy, “Kanunun 25. maddesinde, birinci derece kara ve deniz askeri yasak bölgelerinde çekim yapanlar ile bölgenin savunma ve güvenlik tedbirlerini aksatacak, bozacak ve açıklayacak cihazlar kullananlara 6 aydan 5 yıla kadar hapis ile 5 bin liradan 50 bin liraya kadar ağır para cezası verileceği hükme bağlanmış” diyerek alınabilecek hapis cezalarını hatırlattı.
“500 gram altındaki drone kullanıcıları da tedbirli olmalı”
Dronelerin 500 gram altında olmasının kullananları birtakım prosedürlerden kurtardığını belirten Sami Aksoy, “Yoksa aracın 500 gram altında olması ne özel hayatın gizliliğini ihlal ne de askeri tesis ya da havalimanı gibi yasak bölgelerde uçuş veya çekim yapmak fırsatı sunar. 500 gram altında olsa bile tüm drone uçuranların yasalardaki sonuçları öngörerek baştan tedbirli davranmaları kendi yararlarına olacaktır. Dolayısıyla günümüzde dronelerin maliyeti çok düşük olsa da başta özel hayatın gizliliğine dikkat edilmeli, ayrıca hapis ve yüksek para cezalarından korunmak için tedbirli davranılmalıdır” şeklinde konuştu.
