“Saç ekimi” günümüzde giderek daha fazla duyduğumuz ve artık iyiden iyiye galat-ı meşhur halini alan, yani yanlış kullanımın gündelik dile iyice yerleşerek doğru kullanımın yerini aldığı bir tabir. Cerrahi anlamda bu işlemi kabaca baştaki saçlı deriden veya vücudun herhangi bir bölgesinden, tıbbi adıyla donör bölgeden alınan saç veya kıl folikülünün, vücutta dökülme veya kelleşme yaşanan diğer bir bölgeye, yine tıbbi adıyla alıcı bölgeye aktarılması olarak tanımlayabiliriz. Op. Dr. Bilgehan Aydın kendisiyle yaptığımız röportajda bize ilk pratik uygulamaları 19. yüzyıl başında gerçekleştirilen bu cerrahi müdahalede ister FUT (Foliküler Ünite Nakli) tabir edilen, başın arka kısmındaki saçlı bölgeden derinin şeritler halinde kesilip saçsız bölgeye nakledilmesi tekniğiyle uygulansın ister FUE (Foliküler Ünite Ekstraksiyonu) tabir edilen, saç foliküllerinin tek tek alınarak greftler halinde saçsız bölgeye nakledilmesi şeklinde olsun, nihayetinde yapılan işlemin bir ekim değil, nakil olduğunu özellikle vurguladı.
Dolayısıyla Bilgehan Aydın bu noktada bu tıbbi prosedürün isminin kullanımıyla ilgili bir itirazını dile getiriyor. Türkçede yaygın bir şekilde “saç ekimi” olarak kullanılan bu tabir İngilizce “hair transplantation”, “hair transplant” veya “hair grafting” ifadelerinin karşılığı olarak dile yerleşmek üzere. Bu ifadenin yerine “saç nakli” veya “saç greftleme” tabirlerinin kullanılmasını önermeden önce neden İngilizcede böyle bir ayrım olduğu üzerine düşünmek gerekiyor.
Saç nakli ve saç greftleme terimleri arasındaki fark
Bilgehan Aydın bize konuyla ilgili bilgi verirken ilk olarak plastik cerrahi uzmanlarının başta yanık tedavilerinde olmak üzere deri rekonstrüksiyonu geleneğinden geldikleri ve bu uygulama kapsamında yapılan deri nakillerine “skin grafting”, yani “deri greftleme” adını verdikleri için, erken saç nakli uygulamalarında görülen saçlı deri nakillerine “hair grafting”, yani “saç greftleme” adını verdiklerini ve terimin bu şekilde kullanıma girdiğini söylüyor. Bu uygulamanın ilk ve en yaygın örneklerine özellikle İran ve Hindistan’da rastlandığı için, bu ülkelerden plastik cerrahlar saç nakli uygulamalarıyla ilgili akademik ve bilgilendirici metinlerin büyük çoğunluğunda ifadeyi saç greftlere şeklinde kullanmaktalar. Avrupa’da ve ABD’de ise bu cerrahi alanda faaliyette bulunan ilk hekimler dermatologlar olduğu için bahsi geçen prosedürü “hair transplantation”, yani “saç nakli” olarak adlandırmışlar. Bunun nedeni de bu hekimlerin cerrahi bakımdan tam anlamıyla bir greftleme deneyimlerinin olmaması.
Neden “saç ekimi” değil “saç nakli” demeliyiz?
Türkiye’de ise saç nakli işlemiyle ne dermatologlar ne de plastik cerrahlar ilgilendiğinden, uygulamalar da genellikle bu alanda “alaylı” bir şekilde yetişen acil servis teknikerleri, paramedikler ve anestezi teknikerleri tarafından gerçekleştirildiğinden, tabir dilimize “saç ekimi” şeklinde yerleşmiş durumda. Halbuki ekim dediğimiz işlem tohumla yapılan bir şey. Bilgehan Aydın bu anlamda mutlaka botanik bilimine dayalı bir analoji kurmak gerekecekse “ekim” kelimesi yerine “dikim” kelimesini kullanmanın daha uygun olacağını, çünkü burada yapılan işin saçsız bölgeye bir tohum ekmek değil, saçlı bölgedeki bir “fideyi” yerinden alıp saçsız bölgeye “dikmek” olduğunu söylüyor. Tabii dikim şeklindeki bir kullanım da diğer medikal işlemlerle karıştırılabileceği için ekim kelimesinin tercih edilmiş olmasının muhtemel olduğunu da ekliyor. Bu bakımdan daha bilimsel bir yaklaşımla ekim veya dikim kelimelerinin yerine nakil kelimesinin kullanılmasının, dolayısıyla “saç nakli” şeklindeki kullanımın daha doğru olduğunu düşünüyor. Bu nedenle Bilgehan Aydın kliniği ve akademisi bünyesi dahilinde hem kendi ürettikleri görsel ve metinlerde hem de diğer dillerden çevirerek yapmış oldukları ve yapacakları yayınlarda bu şekildeki kullanımı tercih ettiklerini dile getiriyorlar.
“Saç ekimi” diyeceğimiz bir gün de gelebilir
Öte yandan, tıp bilimi de teknolojik gelişmelerle birlikte sürekli yenilenen ve gelişen bir mecra. Gün itibarıyla saçlı bölgelerdeki foliküller motorlu ve/veya kanüllü bıçaklar yardımıyla tek tek elle toplanarak veya deri şeritleri formunda kesilip alınarak greftler halinde yeni yerlerine naklediliyor. Ancak, özellikle kök hücre alanındaki son çalışmalar ve teknolojik yenilikler sayesinde çok da uzak olmayan bir gelecekte folikül nakli yerine kök hücre nakli vasıtasıyla saç rekonstrüksiyonu yapmak mümkün olacak. İşte o zaman saç nakli veya saç greftleme tabirlerinin yerine saç ekimi şeklindeki ifadeyi gönül rahatlığıyla kullanabileceğiz. Fakat o zamana kadar plastik cerrahların hastalarına Bilgehan Aydın’ın tabiriyle “mutluluk dışında hiçbir şey ekmediklerini”, yapılan işlemin teknik anlamda organ naklinden pek bir farklı olmayan bir nakil işlemi olduğunu bir kez daha hatırlatmak isteriz.
Kaynak:https://sacbakimi.co/
